*॥ अमृतबोध ॥* *२६ मे २०१७* *॥ हरिपाठ मंजिरी - १५९ ॥*

मनाचा निग्रह करण्यासाठी 'नियम' सांगितलेले आहेत. नियमांच्या पालनाने अंत:करणाची शुद्धी होत असते, म्हणून यांना फार महत्त्व आहे. शौच, संतोष, तप, स्वाध्याय व ईश्वरप्रणिधान हे पाच नियम सांगितलेले आहेत.
*'शौच'* म्हणजे शुद्धता. ही शुद्धता आतून व बाहेरून दोन्ही ठिकाणी असावी लागते. शुद्ध विचारांच्या रूपाने आतून शुद्धता, तर बाहेर  स्वच्छ व नीटनेटके राहण्याने बाह्य शुद्धता साधायची असते.
दैवाने जे मिळेल त्यात समाधान मानणे हा *'संतोष'* होय. मनात जर संतोष असेल तरच माणसाचे धावणे कमी होते. ही वृत्ती येण्यासाठीच तप हा पुढचा नियम सांगितलेला आहे.
भगवंतांच्या प्राप्तीसाठी सतत प्रयत्नशील राहणे, त्यासाठी शरीराचे चोचले न पुरवता त्याला कष्ट देणे हे *'तप'* होय. यासाठी मुमुक्षुता, तितिक्षा व अहंकाररहित आचरण अशी तीन व्रते आधी साधावी लागतात.
वेदांनी सांगितलेल्या गोष्टींचा अभ्यास व सद्गुरूंनी दिलेली साधना निष्ठेने, नेमाने व प्रेमाने करणे हाच *'स्वाध्याय'* म्हटला जातो.
प्रत्येक प्रसंगात, दैनंदिन कामांमध्ये सतत श्रीभगवंतांचे तसेच श्रीसद्गुरूंचे स्मरण ठेवणे म्हणजेच *'ईश्वरप्रणिधान'* होय.
या पाच नियमांच्या पालनाने आपल्या मन, बुद्धी, चित्त व अहंकार या अंत:करण-चतुष्टयाची शुद्धी होते. काल सांगितलेल्या पाच यमांबरोबर हे पाच निमयही सद्गुरुकृपेने लाभलेल्या संकीर्तन भक्तीमध्ये आपोआपच त्या  साधकाकडून पाळले जातात.
प.पू.सौ.शकुंतलाताई आगटे यांनी आपल्या *"साधना सर्वस्व"* या श्रीवामनराज प्रकाशनाने प्रकाशित केलेल्या अत्युत्तम ग्रंथामधील *'येणें यमनियमांचेनि तळवटे'* या लेखात या दहाही यमनियमांवर नेमकी उदाहरणे घेऊन सविस्तर प्रकाश टाकलेला आहे. जिज्ञासूंनी अधिक माहितीसाठी ते आवर्जून वाचावेच, ही विनंती.
(कृपया ही पोस्ट आपल्या फेसबुक वॉलवर तसेच व्हॉट्सप ग्रूप्सवर आवर्जून शेयर करावी ही विनंती. अशा पोस्ट्स नियमित वाचण्यासाठी कृपया हे पेज लाईक करावे.
https://m.facebook.com/sadgurubodh/
http://sadgurubodh.blogspot.in )