॥ अमृतबोध ॥ ३० डिसेंबर २०१६ ॥ हरिपाठ मंजिरी - १४ ॥

भगवान श्री माउली हरिपाठाच्या पहिल्या अभंगाच्या शेवटच्या म्हणजे चौथ्या चरणात, 'व्यासांचिये खुणे' असा उल्लेख करतात. सामान्यपणे त्याचा नेमका संदर्भ लावता येत नाही. पण पू.श्री.मामासाहेब देशपांडे महाराज त्याचा फार सुंदर अर्थ सांगत असत.
पू.मामांनी त्यांच्या मातु:श्री पू.पार्वतीदेवींना याबद्दल विचारले. त्या म्हणाल्या, " जसे दो-यात फुले 
ओवली की हार तयार होतो,दोरा एकच असला तरी, फुले ओवायची कशी? ते नीट माहीत हवे. तसे या अभंगातील पहिले तीन चरण ही फुले असून चौथा चरण हा दोरा आहे. तेच मुख्य सूत्र आहे अभंगाचे."
परमात्म्यापासून ज्या श्रुती उत्पन्न झाल्या आहेत, त्यांचा अर्थ प्रथम वेदव्यासांना आकलन झाला. म्हणून माउली देखील, 'तैसा व्यासाचा मागोवा घेत ।' असे म्हणतात. ज्याप्रमाणे न्यायाधीश कायद्यानुसार निर्णय देतो, तेथे त्याला स्वातंत्र्य नाही; तसेच संत, ऋषिमुनी कोणीही शास्त्रांच्या चाकोरीबाहेर जाऊ शकत नाहीत. म्हणून 'व्यासांच्या खुणा' जाणून घ्याव्याच लागतात. व्यासांच्या खुणा म्हणजेच वेदशास्त्रांचे मत. साधनेच्या प्रवासात शास्त्रांचे सांगणे प्रत्यक्ष अनुभवाला येते. तेथेच आत्मप्रचितीचा शास्त्रप्रचिती व गुरुप्रचितीशी मेळ बसला पाहिजे. त्यासाठी वेदशास्त्रांचा अभ्यास व्हावाच लागतो. म्हणूनच माउली येथे व्यासांच्या खुणांचा उल्लेख करतात.
श्री माउली हरिपाठातून श्रीगुरुप्रदत्त नामसाधनेचे मर्म स्पष्ट करीत आहेत. प्राणजय साधून देणारे नाम हेच खरे नाम; हे वेदही हात वर करून सांगतात, असे माउली म्हणतात. प्राणांचे स्थैर्य म्हणजेच मनाचे स्थैर्य, हाच केवलकुंभक. ज्याप्रमाणे एक रुपया बँकेत ठेवला तरी तो शिलकीतच पडतो; व असे वरचेवर पडत गेले की शिल्लक वाढते. त्याप्रमाणे हरघडीस केवल कुंभक क्षणभर जरी होत गेला, तरी शेवटी तोच केवल अखंड रूपात जाईल व सायुज्यमुक्ती होईल ! याचीच सर्व प्रक्रिया भगवान श्री माउली पहिल्या अभंगातून सूत्ररूपाने स्पष्ट करतात. पू.मामांनी जे सविस्तर सांगितलेले आहे, त्याचा आपण उद्या थोडक्यात सारांश पाहून या अभंगाचा विचार पूर्ण करूया.
(कृपया ही इमेज आपल्या फेसबुक वॉलवर तसेच व्हॉट्सप ग्रूप्सवर आवर्जून शेयर करावी ही विनंती. अशा पोस्ट्स नियमित वाचण्यासाठी कृपया हे पेज लाईक करावे.
https://m.facebook.com/sadgurubodh/
http://sadgurubodh.blogspot.in )